Oh, nee niet jij. Jij loopt over van kennis over jouw vakgebied. Je kan het dan ook niet helpen dat er vakjargon in jouw communicatie sluipt. En dat begrijpt niet iedereen. Voorkom vervelende situaties. Tik direct duidelijk. En spreek in ‘gewone mensentaal’.
Ja, zelfs tegen hoogopgeleiden
Makkelijker praten? Pha, wij hebben makkelijk praten. Jouw gesprekspartners, klanten en opdrachtgevers zijn hoogopgeleid. Die begrijpen jou echt wel. Vind jij. Is dat zo?
Met een afgeronde hbo-opleiding reken ik mezelf als hoogopgeleid. Iemand die taalniveau C2 (het hoogst haalbare) ook goed begrijpt. Maar wanneer een huisarts mij ooit om acht uur ‘s ochtends op een doordeweekse dinsdag vroeg of ik nuchter was, voelde ik me toch wat beledigd. Nuchter?! Maar natuurlijk! Ik ben geen alcoholist.
Toegegeven, dat was niet mijn helderste moment. Maar illustreert wel heel goed de kenniskloof. En zeg eens eerlijk: deze momenten ken jij vast ook.
Onze kenniskloof
Als je bepaalde kennis hebt van iets, is het moeilijk om je voor te stellen dat de ander niet eens basiskennis heeft; de vloek van kennis. Je kunt je niet makkelijk inleven in het ‘niet-weten’.
De vloek van kennis is niets nieuws, hoor. In 1990 werd het concept al bewezen in een heel simpel onderzoek. De ene persoon tikte een melodie met zijn vingers, de ander moest raden welk nummer het was. De ‘tikkers’ verwachtte dat 50% van de melodieën geraden zouden worden. Dat bleek maar een schamele 2,5%.
De ‘tikkers’ kenden het nummer en konden zich niet voorstellen hoe het getik klonk zonder de voorkennis: weten welk lied het is.
De huisarts gebruikt het woord ‘nuchter’ voor een lege maag. Ik daarentegen, niet actief in de zorg en in een ietwat andere levensfase, associeer het met alcohol. Dat wil niet zeggen dat ik de dubbele betekenis van het woord niet ken, maar toch begrijpen we elkaar niet. Al was het maar een seconde.
De oplossing: duidelijke taal. Beter had ze me kunnen vragen of ik die ochtend al wat had gegeten en gedronken.
Doe alsof ik dom ben
Dat klinkt niet vriendelijk. Maar ik voel me nog veel dommer als ik jou niet begrijp terwijl het over een ogenschijnlijk makkelijk onderwerp gaat. Met deze tips voorkom jij dat de ander je niet begrijpt:
- Voor eens en voor altijd: gebruik geen jargon. Prima voor intern geklets, maar schrap het uit alle communicatie naar de buitenwereld toe.
- Vraag je bij alles wat je zegt of schrijft af: wat moet de ander minimaal weten voordat hij deze zin, alinea of dit artikel begrijpt?
- Gebruik voorbeelden. Met het voorbeeld van de huisarts wist jij meteen wat ik bedoel.
- Verdiep je goed in de doelgroep. En dan vooral in de voorkennis die je verwacht. Vraag letterlijk aan ze of jouw opvatting wel klopt en waar vragen ontstaan.
Laat de vloek van kennis jouw communicatie niet in de weg staan.
